ماندگاری سیاچمانه، به دلیل قدمت بسیار طولانی آن است

اورامان نیوز: استاد سیاچمانه می گوید، قدمت نوای سیاچمانه بیشتر از یک قرن است و شاید مهمترین دلیل ماندگاری آن همین قدمت طولانی است. محمد حسین خالدی مشهور به حمه حسین کیمنه ای برای بسیاری از اهالی فرهنگ و هنر نام آشناست، هنرمندی که صدایش در منطقه بزرگ اورامانات ماندگار بوده و خواهد بود. امروزه کمتر کسی را می توان پیدا کرد که حمه حسین کیمنه ای را نشناسد و حداقل یکبار صدای رسای وی را نشنیده باشد، وی استاد عثمان هورامی نیزاست، شخصی که به اعتقاد بسیاری از مردم منطقه اورامان سلطان سیاچمانه است. سیاچمانه نوایی زیبا و خاص منطقه اورامانات است، نوایی برگرفته از دل و درون و در وصف طبیعت، سرزمین و به نوعی بیان کننده غمها و خوشی های زندگی است. سیاچمانه را هر کسی نمی تواند بخواند، نوایی بسیار دشوار که تمرین بسیار و علاقه می خواهد تا بتوان آن را سرود و در هیچ جای دنیا نمی توان آن را شنید، مگر اینکه در منطقه اورامانات و آن هم از هنرمندان نامی و معروف این منطقه. حمه حسین کیمنه ای استاد بزرگ سیاچمانه در منطقه اورامانات است، کسی که امروز در سن 81 سالگی هنوز هم سیاچمانه می خواند و هر کسی که از وی خواندن سیاچمانه بخواهد با اشتیاق فراوان برایش می خواند. استاد حمه حسین کمینه ای هم اکنون در گوشه ای از شهر کوچک سروآباد زندگی خویش را می گذراند و گاهی اوقات به دعوت مردم و مسئولین در مراسمات شادی و جشن شرکت نموده و با خواندن سیاچمانه و چپله ( نوایی شاد ) شور و شادی به مراسمات می بخشد. این استاد بزرگ موسیقی سنتی اورامان، هم اکنون به دلیل بیماری و عمل جراحی که اخیراً در بیمارستان سنندج انجام داد، در منزل بستری است، فرصت را غنیمت شمردیم و با وی مصاحبه ای انجام دادیم که در ادامه آن را می خوانیم. کاک حمه حسین لطفا خودتان را کامل معرفی کنید. بنده در سال 1312 در روستای کیمنه از توابع شهرستان پاوه در استان کرمانشاه به دنیا آمدم و 81 سال سن دارم . لطفاً بفرمائید که سیاچمانه چه نوایی است و چگونه به وجود آمد؟ سیاچمانه نوایی برخواسته از دل و درون انسان است و مربوط به مناطق کوهستانی و ارتفاعات اورامان است. سیاچمانه نوعی بیان کردن عشق و علاقه، وصف طبیعت، وطن و بیان غمها و خوشی های روزگار است. از چند سالگی شروع به خواندن کردید و آیا از کسی آن را فرا گرفته اید؟ زمانی که 7 ساله بودم و همراه گله حیوانات به کوه می رفتم، کم کم شروع به خواندن می کردم ، استاد من در سیاچمانه گفتن مرحوم کاک محمد خالدی بود که صدای بسیار زیبایی داشت و من نزد ایشان سیاچمانه را آموختم. لطفا از استادتان کاک محمد خالدی بیشتر بگویید؟ مرحوم کاک محمد خالدی عموی پدرم و همچنین پدر شفیع کیمنه ای که او هم خواننده سیاچمانه است، بود، و با برادرش به نام رحمان سرنا و دهُل داشتند و اکثر مراسمات جشن، شادی و عروسی را در منطقه اورامانات، کرمانشاه، سنندج، سقز، بانه، شهرهای هلبجه، هولیر، سلیمانی و کلاره عراق برگزار می کردند و همیشه من و پسر عمویم عثمان به همراه دو فرزند خودش یعنی( مجنون و شفیع ) همراه آنها بودیم و کسب تجربه می کردیم. لازم است این را بگویم که مرحوم مجنون خالدی پسر بزرگ استاد محمد خالدی بود،، کسی که بسیار صدای دلنشینی داشت و سیاچمانه را زیبا می خواند، اما متاسفانه خیلی زود از پیش ما رفت. ناگفته نماند که در سن 16 سالگی نیز چندین بار به دیدار مرحوم کاک حیدر نودشه ای که ایشان هم صدای زیبایی داشت، رفتم و از وی تجربه بسیار آموختم. کاک حمه حسین لطفا از پدرتان بگویید، آیا با شما مخالفتی در زمینه خوانندگی نمی کرد؟ خدابیامرز پدرم یوسف خالدی فرزند عزیز، نیز صدای خوبی داشت و بیشتر اوقات سیاچمانه می خواند، اما درمراسمات جشن و شادی و عروسی اصلا شرکت نمی کردند ولی همواره مرا تشویق به خواندن سیاچمانه می کرد. آیا شاگردانی داشته اید؟ شاگردان من، عثمان هورامی (پسر عمویم)، جمیل نوسودی، توفیق زاوری و چندین نفر دیگر که در خاطرم نمانده اند. بهترین دوران شما مربوط به چه سالهایی است؟ بهترین دوران زندگی هنری من، در شهرهای هلبجه، سلیمانی و کلاره عراق بود، زمانی که بیش از 19 سال در آنجا بودم و بیشتر برای بگ زاده های جاف و پسران خان آن زمان که به سیاچمانه علاقه بسیاری داشتند، و مدام افراد خدمتکار خود را دنبال ما ( عثمان هورامی ، شفیع و مجنون) می فرستادند، سیاچمانه و آهنگ های شاد چپله می خواندیم. آنها برای ما احترام زیادی قائل می شدند و پول خوبی از این بابت به ما می دادند. فرمودید بگ زاده ها و خان زاده های عراق، از خان های منطقه چطور؟ بله حسن خان رزاب، حاج عبدالله خان دزلی، حسین خان و عزیز خان جوانرود هم علاقه زیادی به شنیدن سیاچمانه داشتند و مدام خدمتکاران خود را به دنبال ما می فرستادند که بنده همانطور که قبلاً هم گفتم به اتفاق پسر عمویم عثمان، شفیع و برادرش مجنون و بعضاً هم جمیل نوسودی چندین روزی پیش آنها برای سیاچمانه گفتن مهمان بودیم. در چه سالی ازدواج کردید و چند فرزند دارید؟ در سن 27 یا 28 سالگی بود که ازدواج کردم و حاصل ازدواجم، 5 پسر و 3 دختر است. کدام یک از فرزندان شما به خوانندگی روی آورد؟ دو تا از پسرانم به نام های سیروان و دلسوز خالدی هم اکنون مشغول خوانندگی هستند. کاک حمه حسین دلیل ماندگاری سیاچمانه تا به امروز چیست و قدمت آن چند سال است؟ قدمت سیاچمانه بیشتر از یک قرن است و شاید مهمترین دلیل ماندگاری آن همین قدمت طولانی است، که قبل از آن هیچ گونه آهنگی در بین منطقه بزرگ اورامانات، کردستان ایران و عراق وجود نداشت، و مهمتر از آن اینکه در لحظات تلخ و خوش زندگی آرامبخش دل و درون انسان بود. به نظر شما جایگاه امروزی سیاچمانه چگونه است؟ سیاچمانه نوایی سخت و دشوار است که امروزه هر کسی نمی تواند آن را بخواند و شاید مهمترین دلیل فراموشی و کمرنگ شدن آن در بین جوانان ، یادگیری مشکل آن است و در حال حاضر خوانندگان این هنر، مانند عثمان، جمیل نوسودی، توفیق زاوری، و شفیع خالدی به دلیل پیری و مشکلات زندگی دیگر طراوات و شادی گذشته را ندارند. خوانندگان سیاچمانه در حال حاضر چه کسانی هستند؟ هم اکنون فرزاد امینی، اسماعیل نودشه ای، جمال چشمیدری، محمد هورامی، اسماعیل (هانه گرمله ای)، سعدی احمدی (فرزند جمیل نوسودی)، محمد امین خواشتی و چند نفر دیگر که زیاد حضور ذهن ندارم. کاک حمه حسین تاکنون در چه برنامه های خاصی شرکت نموده اید؟ در سن 20 سالگی همراه با عثمان هورامی و رضا بگ کرآباد (دوست صمیمی ام) به کرمانشاه دعوت شدیم و در رادیو کرمانشاه اولین آهنگ ما پخش شد. و بعد از آن چندین بار از رادیو عراق آهنگ هایم پخش می شد و علاقمندان زیادی هم در بین مردم داشت. در مدت 3 روزی که در کرمانشاه بودم با مرحوم حسن زیرک ملاقات داشتم و از وی سخنی به یاد دارم که هر زمان به ذهنم می آید، بسیار ناراحت می شوم و آن این بود که وی گفت: کاک حمه حسین دنبال هنر رفتم و از هنر بهره ای ندیدم، در پی هنر به عراق رفتم ولی 6 ماه در آنجا زندانی شدم و الان در شرایط سخت زندگی قهوه خانه ای در بین سقز و بانه برای امرار معاش دارم که زیاد جوابگو نیست. لطفاً بفرمائید که بیشتر آهنگ های شما با چه کسانی بود و چند آهنگ ضبط شده دارید؟ بنده بیشتر با پسر عمویم عثمان سیاچمانه و چپله (نوایی شاد) می خواندم و با توجه به اینکه 10 سالی از وی بزرگتر هستم، اما همیشه در مراسمات و جشن ها با هم بودیم. تعداد آهنگ های ضبط شده ام مشخص نیست، شاید بیشتر از هزار آهنگ باشد . به نظر شما موسیقی چه تاثیری بر روح و روان انسان دارد؟ باید بگویم که موسیقی التیام بخش و آرامبخش لحظات زندگی انسان است، زمانی که انسان در مشکلات و سختیهای زندگی غرق می شود، گوش دادن به موسیقی در تقویت روحیه وی تاثیر بسزایی دارد. کاک حمه حسین کیمنه ای با افسوس زیاد، آغاز جنگ تحمیلی عراق بر علیه کشورمان را خاطره تلخ زندگی خود و دوستانش بیان می کند و گفت: روستای کیمنه به دلیل قرار گرفتن در نزدیکی مرز عراق، با اغاز جنگ تحمیلی بمباران و اهالی روستا آواره شهرهای کرمانشاه، پاوه، مریوان، سروآباد و سایر شهرهای همجوار شدند. به عنوان آخرین سوال، کاک حمه حسین شما به عنوان یک هنرمند پیشکسوت چه سخنی برای مسئولان و مردم دارید؟ بنده از مسئولان و مردم می خواهم که جایگاه واقعی هنر و هنرمندان را بدانند و با یک سرکشی و بازدیدی کوتاه از هنرمندان در سنین پیری دلجویی کرده، و نگذارند در مشکلات سخت زندگی خیلی زود از صحنه روزگار فراموش شوند . چرا که هنرمندان جوانی و عمر خود را برای شاد کردن مردم گذاشتند و منبع درآمد و پشتیبانی قوی ندارند. به راستی سخنان کاک حمه حسین کمینه ای واقعیت تلخ روزگار ماست، زمانی قدر هنرمندان خود را درک می کنیم که در کمال بی مهری و بی توجهی رخ در نقاب خاک کشیده و دیگر در بین ما نباشند، آن و قت است که می گوییم؛ "فلانی عجب هنرمند بزرگی بود. حیف که از بین ما زود رفت، روحش شاد و یادش گرامی..."امیدواریم که مسئولین و مردم قدر هنرمندان خود را بدانند و حـداقل با یک سرکشی و بازدید هر چند کوتاه دل آنها و خانواده هایشان را شاد کنیم. به نقل از سایت خبری تحلیلی اورامانات