شوراها در اورامانات، بودن، نبودن یا چگونه بودن

اورامان نیوز: اگر چه شوراها پیشین­ه ای کهن در تاریخ جهان و ایران دارند، ولی در مفهوم و ساختار امروزیشان پدیده جدیدی محسوب می شود که خواستگاه­شان همانا ضرورت­ و نیازهای گسترده و پیچیده جوامع کنونی است. تشکیل شوراهای اسلامی شهر و روستا در ایران پدیدهای نو به شمار می­ آید، که با وجود همه کاستی­ها و کمبودهایش نوعی گذار از جامعه سنتی با روابط سلسله ­مراتبی، متمرکز و پدر سالار را به سمت مردم سالاری، جامعه مدنی، حکمروایی شایسته، عرصه عمومی و حکومت محلی نوید می­ دهد. شوراهای محلی که در شهرها و روستاها تشکیل می­ شوند، وظیفه مدیریت امور عمومی را بر عهده دارند. اگر چه گستره امور عمومی مربوط به سازمان­های محلی دموکراتیک در ایران در مقایسه با کشورهای توسعه یافته بسیار محدود است، اما می­توان امیدوار بود که با روشن شدن کارکردهای مثبت واگذاری اداره امور به مردم و مشارکت آنها در مدیریت جامعه، به تدریج این گستره افزایش یابد و مردم در تمامی امور عمومی مربوط به محل زندگی، از مسکن و اشتغال گرفته تا فراهم کردن فضاهای فراغتی و حفظ میراث تاریخی و فرهنگی، به شوراها مراجعه کنند. باید توجه داشت که افراد برگزیده شوراها، به ویژه شوراهای شهرهای بزرگ و کلانشهرها، تعدادی محدود در مقابل انبوه مردم با انبوه تقاضل محسوب می­شوند. باید توجه داشت این نوشتار بنا بر اهمیت و نزدیکی انتخابات شوراهای شهر و روستا شرایط حاکم بر شوراهای شهر و روستا صرفا بر ضعف­ها تناقضات، کاستی­ها و تضادها انگشت گذاشته است و این همه هرگز به معنای نفی شوراها و دستاوردهای گرانقدر آنها نیست. نگارنده در سلسله مباحثی مربوط به آسیب شناسی شوراها در اورامانات موضوعات مهمی مانند شوراها و نظام برنامه ریزی شهری، شوراها و درآمد شهرداری ها، مسائل اجتماعی، بهداشتی، فرهنگی، زیست محیطی، شوراها و انتخاب شهردار، شوراها و توسعه، شوراها و حقوق شهروندی، شوراها و مردم، شوراها و مدیریت محله، شوراها و مدیریت بحران، شوراها و توسعه پایدار، شوراها و طرح­های توسعه شهری و.... در جهت بررسی شوراها در شهرها و روستاهای اورامانات نگاشته و در این باره می­ توان گفت هر انسان اوراماناتی مانند تمام ایرانی­ها در گذشته و در قبل از انقلاب جمهوری اسلامی در جامعه استبدادی زیسته ­اند بنابراین با خطر شیوع شخصیت مستبد روبه رو هستند؛ به دلیل تمرین اندک در مشارکت اجتماعی، عدم آشنایی با قواعد تصمیم گیری و بده بستان­های منطقی برای رسیدن به اجماع و غلبه نگاه همه یا هیچ؛ تمایل شدید به مطرح کردن خود در فعالیت­های گروهی تا حد حذف دیگران، نادیده گرفتن آنان و بروز خود شیفتگی مشهود و شدید؛ عدم شکل­گیری عقلانیت در نتیجه تدوام الگوهای احساسی، ویژگی مذکور مشتی نمونه از خرواری بزرگ است که این خود باعث به وجود آمدن دو مسئله جدی شده است که اولی خود محوری بسیار قوی و گسترده است که نباید آن را با فردگرایی اشتباه گرفت، و دومی سازمان­شکنی که در عدم گردن نهادن به قواعد و هنجارهای سازمانی و رفتار سازمانی و ناتوانی از کار و تصمیم گیری گروهی تجلی پیدا می­کند. از مشکلات عمده دیگری که بودن آنها را مطرح و به نوعی زیر سوال می­برد ناآشنایی مردم با جایگاه شورا در نظام اداری و در نتیجه شکل­ گیری انبوه انتظارات غیر منطقی و غیر عملی، ناآشنایی اعضای منتخب در تمامی شهرهای اورامانات با حکومت محلی، ماهیت شورا، امکانات و منابع در اختیار و در نتیجه ایجاد انتظار غیر منطقی و غلبه روحیه رستم واری در حل مسائل شهری و روستایی، سرایت الگوی بیمار اداری بر پایه سلسله مراتبی رئیس و مرئوس، میز و تلفن همراه و اما مهمترین مورد در شوراهای منطقه اورامانات احساس مزاحم بودن، زیادی بودن و آقا بالاسر بودن شورا در بدنه ادرای، متاسفانه شورا در امور و کارهای روستا یا شهر مورد نظر اعتقاد قلبی به نقش مردم ندارند، فاصله عظیم بین حرف و عمل قبل از انتخاب شدن و بعد از انتخاب شدن، بلند پروآزی و آرزو طلبی گسترده، بدون توجه به امکانات موجود، کاغذ بازی گسترده که با ماهیت نهادهای مردم محور تناقض دارد، کند شدن گردش امور و طولانی شدن تصمیم­گیری.  در نهایت چگونه بودن در واقع راهکارهای عملی برای بهبود شرایط و پایداری آنها است 1- شورا هر شهر و روستایی محدوده جغرافیایی و تعریف شده خود را  زیر پوشش خود قرار دهد2- حیطه اختیار و اقتدار شوراها از طریق مجموعه ای قوانین مشخص تا امکان ظهور اقتدار اعمال تصمیم ها فراهم گردد، هر شورا باید مجاز به تعیین نوعی عوارض، مالیات یا شیوه ای برای کسب درآمد و برآوردن نیازهای مالی خود باشد، هر شورا در جهت ایفای وظایف خود باید از همکاری تمام و کمال سایر نهادها و ارگان­ها بهره گیرد و سایر سازمان­ها و ارگان­ها باید موظف باشند که به طور کامل با شوراها همکاری کنند.

در نهایت حرف و حدیث­ در زمینه شوراهای اسلامی شهر و روستای اورامانات  فراوان است که اگر عمری باقی باشد در آینده با سلسله مباحث آسیب شناسی آنها را برای مردم فهیم اورامانات بازگو خواهیم کرد. امید است این نهاد ارزنده به غفلت نابود نشود و همگان با خود تکرار کنند که « دیروز آمدید، امروز در کارید و فردا با آرزو و آرزو یارید»

کاوه نادری

 محقق و پژوهشگر مسائل شهری و منطقه ای